KONUŞMA BOZUKLUKLARI

3 yaşındaki çocuğum çok güzel konuşurken kekelemeye başladı. Tedavisi var mı? H.A 10 yaşına gelen kızım küçüklüğünden beri zaman zaman kekeliyor, arada düzeliyor, tekrar başlıyor. Hiç geçmeyecek mi? T.K

4 yaşına gelmek üzere olan bir oğlum var. Henüz tam konuşamıyor. Büyükler konuşur, endişelenme diyor. Doğru mu? Yoksa bir şey yapmak gerekir mi? Nihal

İnsan beyninin en önemli özelliklerinden birisi olan iletişim, temel olarak sözel ve sözel olmayan iletişim olarak ayrılır. Sözel iletişim gelişimi başladığı andan itibaren çocuğun çevreyi tanıması, öğrenmesi, anlaması için önemli hale gelir. Çocuktan çocuğa değişmekle birlikte, ilk sözcüklerin başlaması ve konuşmanın tamamlanması 2-2,5 yaşlarında olur ve 3 yaşında çocuk 2-3 sözcüklü cümleler kurabilir.

Konuşma gecikmesi

Konuşma gecikmesi durumlarında düşünülmesi gereken bazı durumlar vardır. Öncelikle çocuğun duymasına ilişkin bir sorun olup olmadığı araştırılmalıdır. Duyma sorunu olan çocuklar sözcükleri söyleyemezler. Konuşması geciken bir çocuğun duyma sorunu yoksa başka nedenleri araştırmak gerekir. Konuşmanın gecikmesinin nedenlerinden biri de çocuğun zekâ gelişimindeki gerililiktir. Çoğu zaman zekâ sorunu konuşmanın gecikmesiyle saptanır. Konuşma gecikmesine genellikle diğer alanlardaki gelişimsel gecikmeler de eşlik eder. Yaygın gelişimsel bozukluklarda da konuşma gecikmesi sık görülen bir bulgudur. Otizm gibi hastalıklarda konuşma olmaması, ya da konuşmanın normal olmaması (başkaları tarafından anlaşılmayan kelimeler kullanma gibi) belirtilerden biridir. Evde çocukla az konuşulması, ilgilenilmemesi uyaran eksikliği nedeniyle konuşmayı geciktirir. Çocukların zamanının önemli kısmını TV başında geçirmesi de konuşmayı geciktirmektedir. Ailelerin çocuğun devamlı TV izlemesinin konuşmayı kolaylaştıracağı inancı yanlıştır. Çevreden erkek çocukların geç konuşacağı, ailede geç konuşanlar olması nedeniyle bunun sorun olmadığı yönündeki inanış ve telkinleri sorunun saptanamaması ve çözümün gecikmesiyle sonuçlanabileceği unutulmamalıdır. Konuşma gecikmesi kesinlikle bir uzmana danışılması gereken bir durumdur.

Fonolojik Bozukluk

Fonolojik bozukluk gelişimsel olarak çıkartılması beklenen konuşma seslerini çıkaramamasıdır. Bazen bir sesin yerine başka bir ses söyleme şeklinde de olur. Çocukluk döneminde en sık rastlanan R harfi yerine Y, K yerine T kullanılmasıdır. Bu durum başlangıçta aileler tarafından sevimli olarak algılanmakla birlikte, yaş büyüdükçe çocuğun rahatsız olacağı endişesiyle telaşlanırlar. Bu sıkıntının çocuğa yansıtılması çocuğun kaygısını arttırır. Konuşma terapilerinin yanı sıra çocuğun ve ailenin kaygısının yatıştırılması önemlidir.

Kekemelik

Konuşmanın akıcılığının ya da ritminin bozuk olmasıyla oluşan konuşma bozukluğuna kekemelik denir. Kekemelik; seslerin ve hecelerin yinelenmesi, sesleri uzatma, sözcükleri parçalama, konuşma sırsında duraklama ya da patlamalar şeklinde olabilir. Stresli ortamlarda kekemelik artar. Çoğu kez sözcüklerin söylenmesindeki zorluklar nedeniyle kekemeliğe, çeşitli yüz ifadeleri, tekrarlayan beden hareketleri (ayağı yere vurma, kolunu sallama vb.) eşlik edebilir. Kekemeliğin oluş nedeni tam olarak bilinmemektedir. Genellikle ani korkuların neden olduğu düşünülmekle birlikte, korku ve korkutmalar yatkınlığı olan çocuklarda neden olmaktan çok, tetiği çekici mekanizmalardır. Dil kısalığı gibi biyolojik ya da nörolojik etkenler saptanmamıştır. Ailesinde kekemelik olan çocuklarda daha sık görülme nedeni, genetik yatkınlık kadar aynı zamanda bir öğrenme davranışıdır. Konuşmanın yeni kazanılmaya başladığı 2-5 yaşları arasında kekemelik ve akışta bozukluk ortaya çıkabilir. Bu dönem aynı zamanda çocuğun çevreyi tanımaya başladığı dönemdir. Aklından çok şey geçer, ancak konuşma hızı yetmez. Bu dönemdeki kekemeliğe fizyolojik kekemelik denir. Kekemeliğin sosyal işlevlerde bozukluğa yol açması nedeniyle yaygın olarak kaygı başlar. Kaygı kekemeliği arttırır. Zamanla benlik saygısında azalma gibi sorunlar ortaya çıkar. Kekemeliklerin yaklaşık %80’i düzelir ve bunların %60’ı kendiliğinden geçer. Düzelme genellikle 16 yaş öncesi olur ve kızlarda daha hızlı ve çok düzelme görülür. Tedavide davranışların düzenlenmesi, gevşeme ve nefes alma teknikleri sık kullanılır. Aşırı kaygı durumlarında kekemeliğin artması nedeniyle, kaygı giderici ilaçlar kullanılabilir. Ailenin ve çevrenin tutumu tedavi ve çocuğun sosyal yaşamı için önemlidir. Bu nedenle aile ve çocuğa yapılacak psikoterapi önem kazanır. Dalga geçilmesi, aşağılanma, dinlenmeme, konuşmanın kesilmesi gibi benlik duygusunu azaltacak, çocuğun yetersizlik duygusunu arttıracak davranışlardan kaçınılmalıdır. Ailenin çocuğun sözünü kesmeden, tamamlamadan sabırla beklemesi, kendi endişesini yansıtmaması, uyarmaması önemlidir. Tedavinin amacı sadece kekemeliği geçirmek değil, çocuğun olumlu yönlerini saptayıp, destekleyerek kekemeliğe önem vermemesini sağlamakta olmalıdır. Konuşma bozuklukları geniş bir yelpazeye yayılan, zamanında anlaşılamadığı ve tedavi edilmediği zaman önemli sorunlara yol açabilen durumlardır. Bazen başka sorunların bir belirtisi olarak ortaya çıkabilirler. Konuşmaya başlama döneminden başlayarak, bu sorun yakından izlenmeli ve gerektiği zaman kesinlikle uzman yardımına başvurulmalıdır.

 

Facebooktwitterlinkedinmail