Başlığa disiplin sorunu dedim. Sorular hep “Çocuklarımızı disiplinli yetiştiremiyoruz. Ne yapalım?” şeklinde oluyor. Tespit doğru, disiplinde sorunlar yaşıyoruz, yanlışlar yapıyoruz. Ama disiplin sorunumuz sadece çocuklarımızla değil. Kendimizi disiplin etmekte sorunumuz var. Erişkinler olarak bizim yapamadığımız şeyleri çocuklara öğretmek ve onların uymasını beklemek gerçekçi olmamaktadır. Zamanını ayarlayamayan, sırada bekleyemeyen, trafikte kurallara uymayan, yalan söyleyen, yasaları ve sosyal kuralları hiçe sayan büyükler olarak disiplin kurmanın zor olması doğaldır. Çocuklarımıza nasıl disiplin öğreteceğiz konusunu öğrenmeden önce, kendimizi nasıl disiplinize edebileceğimizi ve çocuklara nasıl örnek olacağımızı öğrenmemiz gerekiyor.
ANNE BABALIK ZAMANLA ÖĞRENİLEBİLİR
Çocuk yetiştirmek güç ve karmaşık bir iştir. Genellikle çocuk sahibi olur olmaz, sizin iyi ebeveynler olmanız beklenir. Oysa anne babalık zamanla öğrenilir. Çocuk ise doğduğu andan itibaren sizin yüzünüze bakar ve anlamaya çalışır. Eğer siz ne yapacağınızı bilmiyorsanız o da bilemeyecek ve ağlayacaktır. Ve siz onun bu gereksinimini karşılayamadığınızda çaresizliği öğrenecektir. Bebeklik döneminde ona kayıtsız kalmamalısınız. İki yaş civarında istediğinin yapılmasını isteyen bir çocuktur. Hareketli, meraklı olarak sürekli aynı şeyleri tekrar eder. O dönemden başlayarak çocuklar, çeşitli yollarla sınırları deneyerek, kuralları aşmak isterler.
YANILGILARIMIZ
Çocuklarımıza gerekli sınırları koyamadığımız zaman kendi kendimize yarattığımız yanılgılarımız vardır. En sık rastlananı “Hoşgörülü ve iyi ebeveynler olduğumuz için çocuğumuzun istediklerini yapmasına izin veriyorum.” sözüdür. Oysa bu sözün altında yatan, “Çocuğuma hayır bunu yapamazsın.” diyemiyorumdur. Benzer şekilde çocuğun yaptıklarının yaşı gereği olduğunu ve değişeceğini düşünmekteyiz. Bu düşüncenin temelinde ise ne yapacağımı bilmiyorum bulunmaktadır. Ceza vermek konusunda ise “ceza verirsem çocuğun psikolojisi bozulur” savunması, aslında çocuğa yaptırım uygulamak benim için zor demektir.
DİSİPLİN ŞEKİLLERİ
Önce yanlış disiplin şekillerinden başlayalım. Çok fazla ve kontrollü sınırlar koymak bazı ebeveynlerin uyguladığı disiplin yöntemidir. Bu durumda çocuğun deneme ve öğrenme şansı olmaz. Deneme ve öğrenme şansı olmayan çocuk ise ya sorumluluk alamaz ya da isyan eder. Çok fazla sınır koyan ebeveynlerin karşı tarafında ise hiç sınır koymayan ebeveynler bulunmaktadır. Öbür çocukların tersine çok fazla deneme şansı olması, bu çocukların da öğrenmesini engeller. Denetim kazanamayan çocuk, gereksiz ya da zararlı olanları da deneyecektir. Bu iki tutumu karışık yapan, yani bazen çok sınır bazen hiç sınır olmayan ailelerde yetişen çocuklarda ise her ikisinde görünenlerin oluşma riski vardır.
GÜVENLİ SINIRLAR
Sınırlar hep yaşına, gelişim dönemine uygun ve kontrollü olmalıdır. O zaman güvenli sınırlardan bahsedebiliriz. Sorumluluklara dayanan özgürlük verilen çocuklar, öğrenirler ve sorumluluk alırlar. Bunu konuşarak ve örnek olarak yapabilirsiniz. Tutarlı ve kararlı olmak temeldir. Zaman sınırlamaları, olayın farkında olmak ve anında müdahale güvenli sınırları oluşturacaktır. Bunları bağırmadan, gerektiğinde müdahale ederek uygulamak gerekir.
Tüm ebeveynler şunları yapmaktan kaçınmalıdır.
Aşağılamayın.
Tehdit etmeyin.
Rüşvete alıştırmayın.
Uslu duracağına dair söz istemeyin.
Aşırı koruyucu davranmayın.
Körü körüne ve anında söz dinlemesini istemeyin.
Aşırı hoşgörü göstermeyin.
Tutarsız kurallar ve sınırlamalar getirmeyin.
Yaşına uygun olmayan kurallar koymayın.
Ahlak dersi vermek ve suçluluk duygusu yaratacak disiplinlerden kaçının.
Engellemeyeceğiniz bir şeyi yapmamasını başlangıçta söylemeyin.
Daha fazlası ise Bengi Semerci Enstitüsü’nde düzenlenen üç aşamalı disiplin eğitimlerine katılarak öğrenilebilir. İlk eğitim 26 Eylül’de başlayacak.
Öte yandan kendi disiplinimizi oluşturmayı öğrenerek ve böylece çocuklara model olmanın yanı sıra yaşamımızın ve toplumsal düzenin daha iyi olmasını sağlamak mümkün. Bunu nasıl yapabileceğimizi ise başka bir yazıda tartışalım
