İŞ YERİNE CİNSEL TACİZ

Her yaş grubuna karşı yapılan cinsel taciz olayları gittikçe artan oranda dikkat çekiyor. Ülkemizde özellikle çocuklara karşı olan cinsel taciz olguları gündemde tutulmakla birlikte, kadın ve erkek her yaşta cinsel taciz olguları olduğu bilinmektedir. Türkiye için istatistik olmamasına karşın, Amerika Birleşik Devletleri istatistik verilerine baktığımızda, bunlarda azımsanmayacak sayıda  cinsel tacizin iş yerinde olduğu gerçeği ortaya çıkmaktadır. Buna göre bir yıl içinde olan olayların %24’ünün iş yerinde gerçekleştiği ve bunun %8’inin tecavüz olduğu belirtilmiştir. Herkesin cinsel istismar olduğunu kabul edeceği tecavüzü bir yana alırsak, iş yerinde nelere cinsel taciz dendiğini biliyor muyuz? Bu bilgiyi çalışan kişilerin gerek kendilerini bir cinsel istismar kurbanı olmaktan korumak ve olduğu zaman ne yapabileceklerini öğrenmeleri için bilmeleri gerekirken, diğer yandan “bilmeden istismarcı” olmamak için tüm çalışanların öğrenmesi gerekmektedir.

İş yerinde cinsel taciz öncelikle bir ayrımcılık çeşidi olarak kabul edilmektedir. Bu nedenle, cinsiyet ya da cinsel yönelimle ilişkili her türlü istenmeyen söz ve davranışları içerir. Her iki cins de cinsel taciz mağduru olabilmekle birlikte, bu oran kadınlar arasında daha yüksektir. Cinsel taciz her meslek grubunda, her çalışma yerinde, her yaşta ve her kültürel çevrede oluşabilmektedir. Aynı zamanda cinsel tacizler sadece bir cinsiyetten diğer cinsiyete karşı gerçekleşmez. Aynı cinsten bir cinsel tacizci ile karşılaşmak her zaman mümkündür. Sadece aynı iş yerinde çalışan kişilerin yaptığı cinsel tacizler, iş yeri cinsel tacizi olarak kabul edilmemektedir. Başka bir iş yerinden olup iş nedeniyle karşılaşıldığında ya da işe alımlar sırasında gerçekleşen söz ve davranışlar da iş yerinde cinsel taciz olarak değerlendirilir ve yasalar karşısında yaptırımlar aynıdır. Hatta yapılan ortamda bulunan ve bundan rahatsızlık duyarak etkilenen çalışanlar da bu kapsamda ele alınırlar.

İŞ YERİNDEKİ DAVRANIŞ VE SÖZLERİNİZE DİKKAT!

İş yerinde yapılan hangi davranışların ve kullanılan sözlerin cinsel tacize girdiği önemlidir. Çünkü bunların bazıları tacizci tarafından “dost ortamında yapılan iltifatlar ya da küçük şakalar” olarak adlandırılmakta ve çoğu zaman mağdur “anlamamakla” suçlanmaktadır.

Cinsel taciz olabilecek sözler: Kişinin görünümü, vücudu ya da kıyafeti hakkında yorumlar yapmak; cinsel yaşamına ilişkin soru sormak ve yorumda bulunmak; uygunsuz cinsel içerikli şakalar yapmak; cinsel içerikli konuşmalar yapmak; cinsel ayrıcalık taleplerinde bulunmak; cinsel taleplerine karşılık vermediği için çalışma koşullarına ilişkin tehdit etmek ki cinsel taleplere romantik yemek, sohbet vb. talepler de dahildir; müstehcen notlar, mailler yollamak olarak sıralanabilir.

Cinsel taciz olabilecek davranışlar ise; kişinin bedenini süzmek, cinsel istek duyduğunu belirtecek şekilde bakmak, ıslık çalmak, müstehcen afiş, görüntü, ekran yansıması gibi şeyleri göstermek, fiziksel olarak dokunmak, sürtünmek, sarılmak, öpmek, sıkıştırmak ve benzerleridir.

Aslında, çalışma ortamında kişiyi rahatsız edecek bir ortam oluşturan her söz ve davranış cinsel taciz olarak kabul edilmektedir. Birçok ülke iş yerinde olan cinsel tacize karşı yasalar çıkarmakta, iş yerleri kendilerini zarara uğratan bu tür davranışları engellemek için yöntemler aramakta ve çalışanların haklarını korumak üzere yasal yardımlar oluşturmaktadır. Aynı zamanda; özellikle kadın sorunları ile çalışan kurumlar, iş yeri cinsel tacizlerinin önemini vurgulayan, çalışanları korunma ve yapabilecekleri konusunda eğitmeye yönelik çalışmalar yapmaktadır.

Tacizci karşısında yapılabilecekleri bilmek, mağduru tacizi durdurma ve sonrasında destek alma konularında bilgilendirir. Her taciz olayında olduğu gibi ilk kural tacizciyi durdurmaktır. Bunun ilk adımı ise tacizci ile yüzleşmek olmalıdır. Çünkü çoğu kez tacizci için söyledikleri ve yaptıkları cinsel taciz olarak algılanmaz.  Yaptığı davranışın saldırgan ve rahatsız edici olduğunu kabullenmez. Bu nedenle ona yaptıklarını açıkça söyleyerek fark ettirmek ve durmasını söylemek gerekir. Örneğin “Ne güzel vücudun var, ne kadar seksisin ya da bu elbise ile fıstık olmuşsun, gözlerimi alamıyorum.” gibi sözlerin iltifat olduğunu ve karşı tarafın da bundan memnun olması gerektiğini ileri sürebilirler. Onlara bu davranışlarının yanlışlığını anlamaları için zaman vermek gerekebilir. Bu konuşmayı yaparken bağırmadan, sakin ama net ve açık olarak söylemek, göz temasını konuşma sırasında sürdürmek etkili olacaktır. Karşınızdaki, davranışlarını yanlış anladığınızı, bunun sizin sorunlu olmanızdan kaynaklandığını ya da benzer söylemleri yaparak sizi utandırmaya çalışabilir. Ya da tüm konuşmayı şaka haline getirme, sizi güldürme çabasına girebilir. Bu durumda gülmeden, özür dilemeden net tavrı sürdürmek uygun olur. Söyleyeceklerinizi bitirdikten sonra, konuyu uzatmadan yanından ayrılmak daha doğru olur. Eğer bunları yüz yüze yapamayacağınızı düşünüyorsanız yazılı olarak yapabilirsiniz. Ama yazdığınız şeylerin bir kopyasını kendinize saklamayı unutmamalısınız. Kişi tavrını sürdürüyorsa bunu öncelikle bir iş arkadaşınızla paylaşıp, onun da tanıklığını almak iyi olur. Rahatsız olduğunuz davranışları zaman ve mekan da belirterek kayıt altına almanız sonra olabilecek yasal süreçlerde size yardımcı olacaktır. Eğer taciz devam ediyorsa yapmanız gereken, iş yerine resmi şikayettir. İş yerlerinin bu konuda uygulayacakları prosedürler olması gerekir. Bu uygulama sırasında taciz mağdurunun iş yerinde maddi ve manevi zarara uğramaması esastır. Tacize uğradığınızı söylediğiniz için iş yeri sizin çalışma koşullarınızı sizi yeniden mağdur edecek şekilde değiştiriyor, taciz eden kişiyle ilişkili tutum almıyorsa yasal süreçlerin zamanı gelmiştir. Yasalar bu tür durumlarda iş yerlerini de sorumlu kabul ederler.

Diğer yandan kurumunuz ve yasalar karşısında “iş yeri tacizcisi” durumuna düşmemek için dilinize ve ellerinize hakim olmanız gerekir. Niyetiniz taciz etmek olmasa bile karşınızdaki kişinin bedeni, kıyafeti ve görünüşü hakkında yapacağınız ve iyi olduğunu düşündüğünüz sözlerden rahatsız olabileceğini, herkesin sizin sarılmanızdan, ne gerekçe ile olursa dokunmanızdan hoşlanmayacağını unutmamakta yarar var. Tüm bunları iş yerinde yapmaya hakkınız olan  “zararsız asılmalar” ya da “küçük oyunlar” diye nitelendiriyorsanız size bir haberim var: Siz bir cinsel tacizcisiniz ve suçlusunuz.

Facebooktwitterlinkedinmail