Sabah ilk uyandığında yanında olmak istemediğimiz insanlar vardır. Uyumaları gerektiğinde bir sürü huysuzluk yapan, kızan, bağıran, uyandıktan sonra kendilerine gelmeleri uzun süren, sarhoş gibi gezinenler. Çoğu kez kişilik özelliği gibi algılansa da bu bir uyku bozukluğudur.
Uyku… Edebi eserlerde ne çok nitelemesi vardır uykunun; derin, huzursuz, tatlı ve sonsuz uyku, yani ölüm. Ölüme benzetilmesinin en önemli nedeni, uyku sırasında dış dünyayla ilginin kesilmesidir. Ama bu geçici ve bilinçli bir dönemdir. Bedenin kendini yenileyebilmesi için gerekli olan bu dönemden, sıklıkla yakınırız. Bazen çok uyumaktan, bazen uyuyamamaktan, bazen sık sık uyanmaktan, ya da kâbuslardan. Yaşla beraber değişen miktarlardadır uyku gereksinimi. Doğduğumuzda 18-19 saatken, yaşlanıldığında 5-6 saate düşer, üstelik sürekliliğini kaybeder.
Uyku bozuklukları
Uykusuzluk, aşırı uyuma, uykuya dalmada zorluk, sık uyanma, rüyalar, kâbuslar, uygun zamanlarda uyuyamama, uyurgezerlik, dinlendirici bir şekilde uyuyamama gibi sorunların hepsine uyku bozukluğu denir. Çünkü kişinin dinlenememesi, bedenin kendini yenileyememesi sonucunda günlük işlevselliği bozarlar. Bazı insanlar 4-5 saat uyudukları halde ertesi günü iyi geçirirler, bazıları da iyi uyuyamadığı halde sorun hissetmezler. O zaman bir uyku bozukluğundan söz etmek zor olur.
Uykuya dalma
Uykuya dalmayı zorlaştıran ya da geciktiren bazı nedenler olabilir. Bu nedenler sadece o güne ait olabilir. Fazla kahve, yemek, alkol, gürültü, ışık gibi. Uykuyla aşırı uğraşma ve onu yatakta beklemek, gelmesini engelleyebilir. Günlük stresler, gerginlikler uykuya dalma için gerekli olan gevşemeyi engelleyebilir. Hele bir de gün boyu ertelediğimiz sorunlar yalnız kaldığımız zaman aklımıza gelmiş ve hesaplaşmaya başlamışsak uykuya dalmak iyice zorlaşır. Bedenin bir ritmi vardır, uykunun da. Bunu bozmuş ve gündüz uyumuşsak, geç kalkmışsak ritmi bozar ve uykuya dalmayı zorlaştırırız. Bu durumlarda kahve, gürültü, ışık, alkol gibi şeylerden uzak durmak, yatakta az zaman harcayıp, uykuyu yatak dışında beklemek, uyku öncesi ılık duş ve bazen uygun ilaçlar bu sorunu çözebilir. Tabi uyuduğu halde uykusuzluktan yakınanların sorunları dışında…
Uykuyla ilgili başka sorunlar
Bazen aşırı uyuma sorun olabilir. Bir ruhsal hastalığın, özellikle depresyonun belirtisi olabileceği gibi, gün içinde ani kısa uyku nöbetleri şeklinde gelen hastalıklar da vardır. Uyku sırasında geçici olarak nefesin durmasına ise uyku apnesi denir. Şişmanlık, kulak-burun-boğaza ilişkin sorunlar buna neden olabilir. Uykunun kalitesini bozar, hem kişi için hem de onunla uyuyan için huzursuz bir geceye neden olur. Ertesi sabah, yorgunluk, baş ağrısı, sersemlik gibi belirtiler görülebilir. Erkeklerde daha fazla görülen ve ani ölümlere neden olabilen bu durumu ihmal etmemekte yarar var.
Herkesin uyku alışkanlığı farklıdır. Işıkta, gürültüde rahat uyuyanların yanında, en küçük ışıktan, gürültüden rahatsız olanlar. İşte bu alışık olunan ortam sağlanamamışsa uykusuzluk ya da aşırı uyuma nedeni olabilir. Sabah yorgunluk, iş yapamama, algılayamama, dikkatsizlik ve psikolojik sorunlar oluşturabilir.
Sabah ilk uyandığında yanında olmak istemediğimiz insanlar vardır. Uyumaları gerektiğinde bir sürü huysuzluk yapan, kızan, bağıran, uyandıktan sonra kendilerine gelmeleri uzun süren, sarhoş gibi gezinenler. Çoğu kez kişilik özelliği gibi algılansa da bu bir uyku bozukluğudur.
Uyku bozukluğuna neden olabilen durumlar
Bazı fiziksel hastalıklar uyku bozukluğuna neden olabilir. Bunun dışında depresyonda uyku bozukluğu sık görülür. Uykusuzluk kadar, aşırı uyuma da depresyonun belirtisi olarak ortaya çıkabilir. Ayrıca kaygı bozukluğu, şizofreni, demans uyku sorunuyla gidebilen sorunlardır. Uyku sorunu yaratan en önemli nedenlerden biri alkoldür. Alkolden sonra rahatlık ve aşırı uyuma, ama aralarda sık uyanma ya da uykusuzluk görülebilir. Bu durum gündüz aralıklı uyumalara yol açar.
Görüldüğü gibi sorun çok ya da az uyumaktan öte kaliteli uyuyabilmek. Tıp bunlara çare bulabiliyor. Galiba tek çaresiz olan, gerçekleri görmeyi ve doğruyu seçmeyi engelleyen uykuda olma hali…
